GPS...

Zaczne od tego ze planowania tras i podstaw nawigacji najlepiej bylo sie uczyc na wypadach Harcerskich za mlodych lat. Badz co badz ta wiedza i umiejetnosci potrafia procentowac w najmniej oczekiwanych momentach. Najlepiej sie planuje trasy z ulanska fantazja i papierowa mapa na kolanie ... lub przy uzyciu map elektronicznych. Roznicy w planowaniu nie ma, roznia sie tylko narzedzia uzyte do osiagniecia zamierzonego celu.

Po piersze primo, musimy wiedziec gdzie chcemy zmierzac i w jaki sposb ma przebiegac droga. Moze to smiesznie brzmi ale powoli zacznie sie wyjasniac to sarkastyczne stwierdzenie. Do tej pory uzywajac mape papierowa w mniejszej lub wiekszej skali (dokladnosci) nanosilismy sobie na niej punkty drogi (zwane obecnie WP:) ) i dopiero potem z mniejsza lub wieksza dokadnoscia byla realizowana trasa, biorac za punkty odniesiania azymut kompasowy lub latwo rozpoznawalne charakterystyczne punkty terenowe.

Majac troche wprawy mozna dojsc w tej oldschoolowej nawigacji do duzej bieglosci, tak ze dalsze czesc tego co napisze moga byc juz tylko pomocnym uzupelnieniem. No i stalo sie,upowszechniono odbiorniki sygnalu GPS i stalo sie nie uniknione. Ludzie przestali myslec czytajac mapy. Niestety GPS i mapy elektroniczne maja tyle samo plusow co i minusow. Wiec najlepiej jest polaczyc stare z nowym zeby bezproblemowo przemiescic sie z punktu A do ponktu B ubloconym tak jak bylo to w pocztakowym planie. Z mojego doswiadczenia moge powiedziec ze wszystko jest fajne ale jak sie zna "fajnego" ograniczenia i mozliwosci.

Kompas Mapa GPS EnduroNAV

KOMPAS/BUSOLA

Oby dwa urzadzenia pozwalaja nam okreslic kierunek ponocny i poludniowy a co za tym idzie wszystkie strony swiata.

Budowa oparta jest na igle magnetycznej z ta roznica ze busola posiada dodatkowo lusterko, przyrzady celownicze, tarcze obrotowa z podzialka, linijke centymetrowa oraz fosforyzujace oznaczenia.
Szerbinka i muszka pozwalaja na pomiar katow przy wyznaczaniu azymutu a lusterko natomiast pomaga w jednoczesnym celowaniu i kontrolowaniu wskazan igly magnetycznej.

Oczywiscie czesc z wymienionych roznic moze sie znalezc na kompasie tak czy owak.
Przy zakupie nie nalezy sia sugerowac cena bo to sie pozniej moze odbic na trwalosci i dokladnosci pomiarow.
Osobiescie uzywam kompasu SILVA FIELD7. Maly zgrabny i do wszystkiego wystarczajšcy. Szwedzka firma z wieloletnia tradycja robi roznice:)

Przy zakupie warto sprawdzić poprawnoć wskazań busoli. Wystarczy zblizyc magnes i oddalić. Wskazania przed i po powinny być takie same.

Kompasem czy busola mozemy ogarnac kilka nawigacyjnych tematow. Ze wzgledu na to ze do RedbullRomaniacs trzeba podejsc minimalistycznie zaopatrzylem sie w kompas guzikowy BCB. Jest badzo maly i lekki ale wystarczajaco dobrze sprawdza sie w terenie tak ze w razie W pomoze mi wrocic do bazy.

Wym wypadku stwirdzenie ze duzy moze wiecej sie nie sprawdza :)

Podstawowa umiejetnoscia jest wyznaczanie stron swiata.
Jest to niezbedne do poprawnego zorientowania mapy, narysowania szkicu drogi, czy wyznaczenie azymutu.
W tym temacie szalu nie ma bo kompas i jego igła wskaze nam dokladnie polnoc oczywiscie jesli tylko kompas bedzie ulozony w poziomie, a w poblizu nie bedzie duzych metalowych przedmiotow.
Zeby poznac pozostale kierunki swiata wystarczy tak obrocic kompas zeby Polnocny biegun igly (czerwony) pokrywal sie ze znaczkem N(north), Pn na podziałce urzšdzenia. Reszta kierunkow ang S, W, E lub polskie Pd, Z, W sa latwe do odczytania z podziałki.

Skoro to juz jest opanowane to przochodzmy do magicznej regolki AZYMUTU.

Tu znowu szalu nie ma Azymut to po prostu nic wicej jak kat zawarty miedzy kierunkiem polnocnym (wyznaczonym przedchwila) a rzadanym kierunkiem.
Zapomnialem wczesniej dodoac ze podzialka kompasu czy busoli ma 360 stopni i w wypadku azymutu będzie to kierunek pomiędzy N 0 a np. 90 E, 180 S, 270 W.
Tak wiec mamy 360 dostepnych azymutow :)

No to jedziemy .... kierunek piramidy :)

Wyobrazmy sobie ze utknelismy na pystyni i jedyna widocznym znakiem terenowym jest piramida widoczna gdzies na widnokregu ktora dodatkowo na zlosc czesto sie chowa za wydmami :)
Z miejsca w ktorym sie znajdujemy "celujemy" busola na czubek piramidy. Nastepnie tak obracamy busole aby igla wskazujaca polnoc pokryla sie ze znakiem 0° na obudowie. Nastepnie odczytujemy wiartosc azymutu wyznaczonš na podziałce przez wskanik znajdujšcy na obudowie.

Zasada jest ta sama czy to dla busoli czy dla kompasu. Roznia sie tylko troche szczegoly wykonania.
Skoro mam juz ten kat zwany azymutem to za kazdm razem jak zgubimy

orietacje w terenie i nawet jak nie bedziemy wiedzieli naszej piramidy bo sie schowala za kolejna wydma to uzyjemy naszgo kata azymutu ktorego wskaznik na budowie wskaze nam kierunek w jakim mamy sie poruszac oczywiscie o ile znowu ustawimy igle by wskazywala nam 0 czyli kierynek polnocny.

Jeszcze jedna sprawa to to ze mozemy wykorzystac ten AZYMUT w dokladnie odwrotnej sytuacji. Jesli wartoć azymutu bedziemy mieli dana a nie bedziemy mieli na widnokregu naszej piramidy to zeby do niej dotrzec wystarczy ustawic busole tak zeby wartosc azymutu pokrywala sie z celownikiem, potem nie krecac tarcza obracamy się w miejscu tak aby igła magnetyczna wskazywała na tarczy kierunek północny. Po zgraniu igly z polnoca na tarczy nasza wczesniej ustawiona muszka pokaze nam rzadany kieruenk czyli piramidy.

Tego typu nawigacja plus zliczanie przebytej drogi jest wykorzywana przez zawodowych nawigatorow, pilotow, podczas nurkowan i marszow na orjetacje itd...

Wróć

MAPA

Mapa papierowa jest powszechnie stotsowana choc osotanio bardzo szybko wypierana przez roznego rodzaju urzadzenia elektroniczne.

W oby dwoch przypadkach wszystkie zasady pracy z mapa sa takie same.

Krotko opisujac mape to mozna powiedziec tyle ze ma swoja siatke, skale, odwzorowanie i legendę.

SIATKA linii prostych odpowiada wspolrzednym i tworzy pokrycie mapy kwadratami dzieki którym mozemy opisc dowolny znjadujacy sie na niej punkt np za pomocom stopni, minut i sekund. Pionowe linie wyznaczaja nam kierunek polnoc-poludnie a poziome wschod zachod na mapie.

SKALA mowi nam o tym jak jak mapa jest pomniejszona wzgledem rzeczywistosci. I tak : 1 : 500 000 jest skala liczbowa oznaczajaca ze obraz terenu przedstawiony na mapie jest 500 000 razy mniejszy niz w rzeczywistosci awiec jesli na mapie odległosc miedzy dwoma punktami wynosi 1 cm, to w rzeczywistosci wynosi ona 500 000 cm = 5000 m = 5 km.

1 cm 5 km skala mianowana - 1 cm na mapie odpowiada 5 km w terenie; taki zapis pozwala na szybkie przeliczanie odleglosci z mapy na odległosci rzeczywiste.

Skala liniowa jest po prostu linijka do porownywania odleglosci z mapy do rzeczywistosci. Odwzorowania generalnie mozemy podzielic na globalne i lokalne. Chodzi o to z jakiego punktu i z jaka dokladnoscia od tego punktu ustalane sa wszystkie szczegoly mapy.
Najbardziej powszechnym obecnie a takze wykozystywane przez system GPS jest WGS84 (world geodetic system z 84 roku) Co do lokalnych to np moze byc odwzorwanie Hejhopsa gdzie za punkt odniesienia przyjety zostanie czubek piramidy i wszystkie obliczenia beda prowadzone z tego punktu. Im dalej od niego tym mniej dokladnie.
W przypadku standardowego uzytkownika ma to wszystko znikome znaczenie lecz nalezy pamietac zeby sprawdzic na mapie lub odbiorniku GPS ustawienia odwzorawania. Zdaza sie ze roznice w podanej pozycji i rzeczywistosc odbiegaja znacznie odsiebie.

Legenda jak to legenda mowi nam jakmi znakami na mapie zostaly opisane poszczegolne szczegoly terenowe.

Wrocmy do wykorzystania mapy w terenie. Pierwsza i podstawowa umiejetnoscia jest orietacja mapy. Robi sie to po to zeby polnoc na mapie rownal sie z polnoca geograficzna a co za tym idzie poszczegolne szczegoly mapy odpowiadaly rzeczywistosci w terenie.

Wracamy do naszego przykladu piramidy Hejhopsa.

Krok po kroku wyglada to tak ze sa dwie opcje orietowania mapy.
Przez dopasowanie do szczegolow terenowych dzieki czemu uzyskamy kierunek polnocny na mapie i w rzeczywistosci.
W naszym przypadku jesli jestesmy po lewej stronie drogi, za droga sa widoczne piramidy a przedmna znajduje sie jedna samotna palma to jesli tak obrucimy mape zeby wsztkie szczegoly pasowaly do siebie wszystko bedzie gralo i bedziemy mieli zorjetowana mape oraz jasnosc w terenie.

W drugim przypadku uzywamy kompasu i wyglada to dokladnie na odwrot. Nie majac widocznosc szczegolow terenowych mozemy przylozyc kompas do Poludnika (lewej lub prawej krawedzi mapy) poczym tak obcac mapa i kompasem by wskazowka kompasu pokazywala nam kierunek polnocny i zgrywala sie z N na tarczy.
W tym momecie mapa bedzie zorjetowana do kierunku polnocnego i wszystkie elementy terenowe powinny znajdowac sie odpowiednio wzgledem nas.
Oczywiscie mozemy znajdowac sie z lewej lub prwej strony drogi lub przed albo za palma lecz jesli tylko zobaczymy gdzie jest droga lub palma wzgledem nas w rzeczywisctosci bedziemy mogli wprowadzic korekte naszej pozycji.

Jak dotad przerobilismy kompas i mape co daje nam juz duza swobode i pelne zobrazowanie terenu. Z powyzszymi podstawowymi umiejetnosciami terenowymi i odrobina wprawy z latwoscia mozmy nawigowac podczas kazde wypadu poza miasto :)

Proste jak fix :)

Wróć

GPS

Skoro znamy juz podstawy podstaw nawigacji mozemy przejsc do wykorzystania systemu GPS ktorego zasady wykorzystywania opierja sie wlasnie na tym co dopiero przerobilismy.
Mianem krotkiego wprowadzenia zeby bylo jasne jak to dziala. System GPS skalda sie z okolo 30 satelit krazacych do okola ziemi po orbitach o sredniej wysokosci.

Dzieki ich ustawieniu teoretycznie z kazdego punktu na ziemi uzytkownik widzi minimum 4 statelity jednoczesnie co jest wymogiem zeby otrzymac pozycje w 3D. Zasada okreslania pozycji polage na pomiarze czasu dotarcia sygnału radiowego z satelitów do odbiornika. Jak mamy 4 takie czasy czytaj odleglosci to odbiornik jest wstanie okreslic jednoznaczna pozycje. Dzieki temu systemowi osiagamy dokladnosc pozycji powiedzmy okolo 10m. Ta niedokladnosc pozycji powstaje w wyniku problemow czystego przejscia sygnalu przez jedna z powlok ziemskich - jonsfere.
Znaleziono na ten blad sposob i umieszczono na dodatkowych wysokich orbitach satelity geostacjinerne, poruszajace sie z ta sama predoscia kotowa co ziemia a co za tym idzie wzgledem obserwatora nie zmieniaj swojego polozenia.
Zeby bylo jasne, te satelity nie sa czescia sytemu GPS ale go uzupelniaja. Nie wdajac sie w szczegoly ich zadaniem jest przeslanie do odbiorników GPS poprawki kompensujacej bledy wynikajace z jonosfery. Dziekie temu zwiekszaja one dokladnosc wyznaczenia pozycji poziomej przez odbiornik GPS do 2-3 m.

Mozna mi wierzyc lub nie ale z tego co przedchwila napisalem nie ktorzy doktoraty porobili :)

Dobra, koniec z teoria...
Uruchamiamy nasz odbiornik i tu mamy dwa stary zimny i cieply. Zimny to taki jest dluzszy w czasie do otrzymania pozycji z powodu tego ze odbiornik nie odebral jeszcze pewnych danych z satelit. Zdaza sie to przy pierwszym uruchomieniu albo jak naprzyklad troche wyolbrzymiajac wylaczamy odbiornik w Europie i zmienimy kontynet. Wtedy znowu troche potrwa zanim odbiornik pokaze pozycjie no bo sie musi zaktualizowac.
Cieply to taki szybki gdzie wszystko juz jest co potrzeba i nie marnujemy czasu na te aktualizacjie.
Dalej jak juz mamy te minimum 4 satelity rozlozone wzgledem nas z odpowiednia geometria to odbiornik pokaze nam pozycje. Im wiecej satelit widocznych i im lepsza geometria tym dokladniesza bedzie pozycja.
Dalej wlaczamy sobie tak funkcje WASS/EGNOSS i znowu zwiekszamy swoja dokladnosc. Dlaczego? Bo wlasnie uruchomilismy mozliwosc odbioru sygnalu z satelit geostacjonarnych ktore nadaja na poprawki do bledu ktory ma w sobie sam system GPS.
To by bylo na tyle jesli chodzi o wstep. No moze poza jednym, pozyja 3D to tak w krorej poza wspolrzednymi mamy tez podana wysokosc nad srednim poziomem ziemi.

Waznym jest to co mamy schowane we wlosciach menu GPSa. Kazdy z modeli moze i sie rozni miedzy soba ale baze maja taka sama. Ja mam dwa modele Garmin Foretrex 301 (bardzo proste urzadzenie) i Garmin GPS60Csx (bardzo niby zaawansowane uzadzenie). Zapomnialem jeszcze dodac ze mam cos tam w tlefonie HTC co tez sie super sprawdza ale to pomine bo nie o samochodowej nawigacji tu mowa :)

Jakos ze powiedzialem ze baza manu jest jedna wiec przejade prze najwazniejsze znaczy potrzebne funkcje. Reszte mozna pominac albo samemu sobie doszukac po co co jest.
Wiec tak:

Naciskam POWER i zaczyna sie uruchamiac urzadzenie. Wchodzimy w etap o ktorym wspominalem czyli startu zimnego lub cieplego. Ja lubie sobie zawsze wejsc na strone gdzie widac jak na pionowych slupkach zaczuna sie pojawiac ilosc i jakos odbieranych sygnalow. I tak smao jak wczesniej juz byla mowe trzeba 4 slupkow zeby odbiornik GPS pokazal jakas pozycje. Im wiecej slupkow i im lepsza geometria tym pozycja bedzie dokladniesza.

Jako cwiczonko o co w tym chodzi mozna sobie wejsc pod most i zobaczyc jak sie bedzie to zachowywalo i co sie stanie wtedy z pozycja.
Generalnie to z tych obrazkow mozna wiecej informacji wyciagnac ale nam to jest nie bedzie potrzebne.
Teraz chyba musze przejsc do podstaw nawigacyjnej terminologi :) Latwiej nam sie bedzie pracowalo z nastepnymi stronami menu.

WAYPOINT - WP - oznacza poprostu punkt na mapie lub w terenie do ktorego sie jakos musimy odniesc
MARK- taki przycisk oznacza zaznaczenie na urzadzeniu obecnej pozcyj
TRACK- jest wtedy kiedy urzedzenie zapisuje przebyta przez nas droge
HEDING - to generalnie jest tam gdzie jestesmy skierowni
COURSE - niezaleznie od tego jaki jest heding oznacza to gdzie sie potuszamy (np dryftujacy samochod ma przed skierownay na bok pasa a jedzie w zdluz pasa)
ROUTE - do droga miedzy WPT punktami rodrogi, zrobiona lub przejchana
COMPASS to komapas poprostu elektoniczy i szalu nie ma
DISTANCE - to odleglosc npo miedzy punktami lub do konca drogi
ETA z ANG to Estimated time of arrival czyli zliczony czas dojazdu bo dystans do przebycia razy predkosc daje na czas itd...
BEARING - to namiar, jako liczba stopni jest podany kierunek na wyznaczony punkt np Azymut mozemy nazywac Beringiem
UTC - United time cooridinated
WGS - World Geodetic Datum to jest odwzoranie mapy na ktorym jest oparty GPS. Jest tego munstwo ale tylko WGS bezie nas interesowal.
SETUP - ustawienia

NORTH UP i TRACK UP Wazna sprawa jest orjetacja mapy. Czesto uzytkownicy nie do konca rozumieja co jest po co i ida na latwizne :) Chodzi o to ze na NORTH UP mapa jest zarietowana wzgledem polnocy a znaczek naszego polozenie bedzie sie zmienial zgodnie z kierunkiem naszego ruchu. TRACK UP to dokladnie na odwrot, Nasza strzalka kierunku poruszania jest zawsze skierowana ku gorze monitora a zmienijac kierynek ruchu abraca sie cala mapa.

Jako przyklad gdzie i po co sie co stosuje moge podac przyklad nawigatora morskiego. W momecie kiedy statek plynie np z Angli do Brazyli to nawigator ustawia sobie na radarze NORTH UP i wie wtedy ze wszystkio co jest na mapach jest rozlozone w odpowiednich miejscach wzgledem kierunkow swata co ulatwia mu nawigowanie a strzalka kierunku poruszania pokazuje mu kierunek w jakim podaza czyli mnieje wiecej SW. Dodatkowo jest w stanie latwo okerslic z jesliego kierunkiu inny statek zbliza sie do niego.
W momecie kiedy statek podchodzi do portu np RIO i na statek wchodzi pilot to on przelacza sobie radar na TRACK UP poniewaz latwiej jest mu nawigowac na malych odleglosciach z zobarazowaniem jak strzalka kierunku zachowuje sie wzgledem przeszkod na ladzie. Cos jak komputerowa GRA na ATARI :)
Ja osobiscie wole w terenie uzywac zobrazowania NORTH UP poniewaz wystarczy jedno spojrzenie na ekran i wiem w jakim kierunku sie poruszam. Nie wykonuje przeciez nowigacyjno chirurgicznych ruchow...
Ale badz wola twoja i robta co chceta :)

ELEKTRONICZNY KOMPAS to to samo co to satroswieckie pudelko z ruchoma wskazowka ae jest jedno pozytywne ale. Jesli zapodam sobie w odbiorniku jakis WP to w momecie jak przelacze ekran na COMPASS to bede mial podawany ciagly namiar na ten punkt.

W kompasie Azymut jest sztywny dlatego jesli zejde z wyznaczonej wczesniej trasy musze albo wyznaczyc nowy azymut na punkt albo wrocic na trase o dokladnie ta samo odleglosc i w przeciwnym kieruneku z jakiego zszedlem z trasy.
Nasz kompas w GPS bedzie na biezaco pokzaywal kierunek na punkt, pokazujac strzalke krecaca sie odpowiednio lub zmieniajace sie namiary.
Jesli ustawimy w odbiorniku ze chcemy isc po kursie to nawet tych najprostszych odbiornikach jest taka funkcja OFF COURSE ktora na bierzaco paramatry zejscia zkursu a co za tym idzie latwej poprawki zboczenia.
Przyklad zastozowania np na rajdzie PARYZ-DAKAR gdzie meta jest w BLENOS AIRES :)

Czasami Jacek Czachor najlepszy polski nawigator motocyklowy a tak przynajmniej wynika z kazdej jego wypowiedzi w mediach dojezdza do kolejnego WP i na jego Roadbooku jest tylko podany kierunek (Bearing Azymut) na nastepepny punkt. Wtedy jedyne co musi to na jego cyfrowym repetytorze odbironika GPS obserwowac kierunek w jakim jedzie. Jesli w notatce jest podane 310 to jedzie na 310 az nie dojedzie do nastepnego punktu podanego w Radbooku. W takim wypadku musi cisnac po lini prostej zeby dojecjac z ponktu A po kierunku 310 do punktu B. Jesli by mial w GPS podana pozycje nastepnego WP i byla by ona wklepana do odbionika to strzalka by mu na biezaco pokazywala kierunek do ponktu B czyli nabierzaco robila poprawki namiaru skorygowane o odchylki od jego Tracku. Nie wiem czy to bylo dobre i czy nie zamotalem ale w terenie napewno odrazu sie roznice same wyjasnia :)

Teraz juz pojdziemy kolejnymi zaganieniami pozycjonowania...

Najwazniejsza sprawa w nawigacji jest gdzie podazamy i jak sie chcemy dotrzeb do celu.
Zeby bylo jasniej to przeciez mozemy poruszac sie z punktu A do punktu Z po lini prostej lub poruszac sie przez zgory zalozone punkty drogi.
Ja bym to podzielil odpowiednio na HARD Enduro i SOFT Enduro :)

Wiec nasampierw trzeba wpisac w urzadzenie punkty A i Z uzywajac mniej lub bardzie dokladne pozycje w stopniach, minutach oraz sekundach lub mniej dokladnie w dzisiatkach stopnia lub minuty.
Potem juz pozostaj tylko podac czy chcemy sie poruszac w kierunku z A do Z czy z Z do A i urzadzenie samo wyrysuje nam ROUTE poda COURSE, DISTANCE, i ETA. W zaleznosci od ustawien i urzadzenia bedziemy informowani o powyzszych danych w odniesieniu do nastepnego punktu lub do ostatniego punktu drogi.
Nic wiecej nam do szczescia nie jest potrzebne!!
Poruszajac sie rytyczamy sobie TRACK dzieki ktoremu mozeby latwo zaobserwowac czy przypadkiem nie krecimy sie w kolo :) lub w razie potrzeby po ktorym mozemy sie cofnac.

Oczywiscie w czasie drogi mozemy zmieniac sobie pomiedzy ekranami, daje nam to taka mozlisosc ze np na jednym zobaczymy dokladny TRIP COMPUTER z pelnymi danymi podrozy lub bedac na ustawieniu COMPASS bedziemy mieli zobarzowany BEARING na nastepny punkt itp...
Jesli chcemy zaznaczyc jakies ciekawe miejsce lub inny interesujacy nas punkt wciskamy MARK i dodajemy punkt do naszego urzadzenia.
Bardziej zaawansowana zabawa jest wtedy kiedy robimy sobie trase zlozona z kilku punktow. Najlepiej wtedy uzyc do tego kompa zeby sie nie meczyc przy wpisywaniu punktow przez menu urzadzenia.
Jesli mamy urzadzenie z wbudowana mapa mozemy wytyczac trase po drodze lub bezposrednio miedzy punktami w liniach prostych. W pierwszym wypadku znowu lepiej jest uzywac kompa bo widac na wiekszym ekranie co tam sobie urzadzenie stworzylo...

Wróć

EnduroNAV

Planowanie trasy na GPS z WPT A do Z

Planowanie trasy na GPS z WPT A do Z poprzez BCDE...

Planowanie trasy na kompie z GARMIN MAPSOURCE

Planowanie trasy na kompie z GOOGLE MAPS i GARMIN MAPSOURCE

Realizacja trasy i wykorzystwanie funkcji urzadzenia

- ROUTE + WPT
- TRACK + WPT
- COMPASS
- TRIP COMPUTER

CIEKAWOSTKI TERONOWO GPS'owe

- KIEDY TRACIMY POZYCJE i kiedy spada dokladnosc
- ETAPY TRASY dlaczego dzielimy nasza podroz na etapy

ROADBOOK+ICO - co i jak...

EXTRASY czyli MADE in HOME :)

Wróć